Organismen in de Schaduw
De titel Sottobosco ontleent zijn naam aan het genre dat ontstond binnen het oeuvre van Otto Marseus van Schrieck. In de 17e eeuw liet deze landschapskunstenaar zich sterk fascineren door de bosgrond, le sous-bois, Sottobosco. Op zijn gerenommeerde Sottobosco-stillevens geeft hij de zwammen, bladeren, kleine bloempjes, vlinders, hagedissen, kleine slangetjes en andere beestjes weer binnen de donkere, vochtige onderlagen van het bos. Deze kleine organismen vormen een essentieel onderdeel van het bos maar zijn op grote landschapskunstwerken niet te zien. Hun dynamiek staat in contrast met de onbeweeglijkheid van het grote landschap: binnen Sottobosco krioelt het namelijk van het leven en van de energie. Alle organismen zijn hier met elkaar verbonden en van elkaar afhankelijk.
Otto Marseus van Schrieck Otto Marseus van Schrieck is een Nederlandse kunstenaar die naar Rome trok om zich daar als kunstenaar verder te ontwikkelen. Hij belandde hier binnen een vereniging van andere Nederlandse kunstenaars genaamd de Bentvueghels. De naam is Oudnederlands voor Bentvogels, wat leden van de schildersbent betekent. Deze hechte groep kunstenaars stond bekend om hun dronken en ludieke activiteiten. Maar het was ook een vereniging voor kunstenaars die niet voldeden aan het ideaal dat door de Romeinse kunstacademie werd opgelegd. Bij de Bentvueghels was er plek voor de naturalistische en humanistische beeldtaal van de jonge Nederlandse kunstenaars die niet enkel het Italiaanse ideaal wilden kopiëren. Net zoals de organismen op de Sottoboschi waren ook de Bentvueghels van elkaar afhankelijk.
Om toe te treden tot de Bentvueghels moesten initianten een doopritueel doorstaan dat eruit bestond een tableau vivant samen te stellen met andere leden van de vereniging. De rituelen mondden uiteindelijk uit in een groots banket en overmatig drankgebruik. Binnen de Bentveughels had elk lid ook zijn eigen Bentnaam of bijnaam, als parodie op de serieuze bijnaamgeving van de leden van de officiële Sint-Lucasgilde te Rome. van Schrieck’s bijnaam was de Snuffelaer. Deze kreeg hij omdat hij op een nieuwsgierige manier rondsnuffelde op zoek naar kleine diertjes zoals slangen, vlinders, padden, hagedissen en rupsen om te verzamelen. Hij koesterde een onuitspreekbare liefde voor de diertjes die velen als beangstigend en afschuwelijk zagen, maar het is uiteindelijk enkel het uiterlijk van deze beestjes dat angst wekt.
De rituelen mondden uit in een groots banket en overmatig drankgebruik
Organismen in de schaduw Sottobosco is een metafoor voor het belang van organismen in de schaduw. De bosgrond is minder opvallend aanwezig in het bos dan de grote boom, maar gelijkwaardig en minstens even belangrijk. Bosgrond zorgt voor een gezonde basis met een grote biodiversiteit. We verleggen de aandacht van de grote bomen, die alle aandacht vangen, naar de minstens even rijke ondergrond. Net zoals Otto Marseus van Schrieck de schoonheid van dat waar velen terughoudend en argwanend over waren, blootlegde, legt Sottobosco de schoonheid en rijkdom van de onderbelichte wereld van kunstenaars met een beperking bloot. © foto Franz von Saalfeld
Hun kwetsbaarheid bezit naast schoonheid ook een creativiteit en energie die niet zichtbaar zijn wanneer je naar het grote kunstlandschap kijkt waarin enkel de hoge bomen belangrijk zijn. Het is enkel door in te zoomen op deze kleine wereld dat men de beweeglijkheid en rijkdom van de onderlinge relaties, het krioelen, kan blootleggen. Net zoals de Bentvueghels vormen wij een collectief, waar het bruist van energie. Wij zijn en denken inclusief en werken in samenwerkingsverband waarbij wederzijdse beïnvloeding en gemeenschappelijke creatie essentieel zijn. Binnen Sottobosco is net zoals binnen ons collectief iedereen belangrijk en nodig om het ecosysteem in stand te houden. Wij bieden net zoals de Bentvueghels een plek om los van regels te werken, waar plaats is voor ‘iets nieuws’ en waar experiment centraal staat. We crippen als het ware de kunst en halen haar uit haar comfortzone. © Foto Brenda van Vliet