Tagledimde/Middlegate in Geel

Voor de derde keer op rij plaatst Geel zich cultureel in de kijker met een grote tentoonstelling die zich verspreidt over diverse locaties in de stad. Telkens haalt Geel het top curatoren label boven, verbonden aan een geïnstitutionaliseerde plek: in 2013 Jan Hoet en het SMAK (Geel is de stad waar Jan Hoet opgroeide en waar zijn vader in een vooruitstrevende psychiatrische context werkte), in 2018 Bart De Baere en het MHKA en in 2023 Philippe Van Cauteren en opnieuw het SMAK. Philippe Van Cauteren haalt er Pierre Muylle bij. Een keuze uit de grote schatkamer aan werken in het SMAK wordt samengebracht met een sterke selectie uit ateliers voor kunstenaars met een mentale beperking of psychische kwetsbaarheid uit België, Italië, Duitsland en de UK. Er is mooi werk te zien op vijf plekken in de stad en in diverse contexten: een CC, het ouderlijk huis van Jan Hoet en de context van een psychiatrische kliniek.

De kunstwerken zijn niet voorzien van een label

In elke tentoonstelling heb je heel diverse aspecten. Je hebt de kunstwerken. Deze zijn geïsoleerd van hun maker en van alle andere werken uit het oeuvre van de kunstenaar. Je hebt de plek waar het werk getoond wordt (een museale context is anders dan een CC, een psychiatrisch ziekenhuis, een verlaten schuur of de inkomhal van een concertzaal). Je hebt de curator die de keuze maakt van de werken die je te zien krijgt en het verhaal van de curator en je hebt het publiek. Dit zijn heel veel factoren die moeten samenvallen in een tijdelijke context. De tentoonstelling wordt opgebouwd en terug afgebroken. In die korte tijdspanne moeten alle aspecten elkaar vinden. Dat is minder evident dan het lijkt.

Elke bezoeker van Middelgate krijgt een publieksfolder. Daarin staat te lezen dat de kunstwerken niet voorzien zijn van labels. De curatoren kiezen voor de anonimiteit van de werken. Dit moet ervoor zorgen dat de bezoeker ongehinderd en vol concentratie naar de werken kan kijken. Elk werk heeft een nummer. De publieksfolder bevat 54 commentaren van anonieme inwoners van Geel. Zij geven hun mening. Ongezouten: “Dit werk doet mij denken aan Delfts blauw”, “mijn eerste reactie is dat ik moet lachen”, “ik vraag mij af of dit tekeningen zijn die gemaakt zijn door een kind”, “ik heb zin om voor die kleine popjes te zorgen”…

Wie meer wil weten over de kunstenaars kan een catalogus kopen

De curatoren van Tagledim/Middelgate kiezen voor de verwarring. De bijhorende catalogus heeft twee coverpagina’s waarop in zwarte letters op een gele ondergrond de titel door elkaar gehaspeld wordt. Op de achterzijde staat een lijst met deelnemende kunstenaars en een onlogische nummering. In de inleidende tekst beschrijven de curatoren hun keuze. Ze vertellen over een boek dat de leidraad vormt voor de tentoonstelling en waarin mentaal en fysiek verdwalen de kern is. De tentoonstelling speelt met ‘onzekerheden, openheid en het vertrouwen’.

Het is een lovenswaardig initiatief. Het scherpt het kijken aan. Maar vraag is of dit de context is waar je moet experimenteren met onzekerheid. Er is lang, heel lang gewerkt aan een respectvol omgaan met kunstenaars met een beperking of psychische kwetsbaarheid die vaak een leven lang in de verborgenheid bleven. Ze bleven anoniem. Recent maakte de geschiedenis een grote inhaalbeweging. Het stemt in elk geval tot nadenken. Zou het experiment geslaagd zijn zonder de naam van de curatoren?

En wat met het publiek?

Losgelaten in Geel?